Pasa den astean, Orokietako LH 5.mailako ikasleak Zarautzen dagoen Garbigunea ezagutu zuten. Bertara eraman behar ditugun hondainak zeintzuk diren ikusi zuten, baita Garbigunera eraman ondoren haiekin zer egiten den ikasi ere.
Bero handia egin zuen arren, goiz polita pasa genuen eta gauza berri asko ikasi genituen!
Kaixo ZiSarekideak!
Ikasturtea bukatzeko gutxi falta da, eta aurtengo ZiSare proiektua ere bere azkeneko urratsetan dago. Hori dela eta, 3 gauza jakinarazi nahi genizkizuen:
1- Alde batetik, konpostagailura egin dituzuen isurketen datuak jaso behar ditugu, beraz eskertuko genuke lehen bait lehen bidaltzea urte bukaerako memoria eta ebaluaketa teknikoa egin ahal izateko.
2- Bestetik, proiektuaren inguruko iritzia eta asebetetze maila zein den ezagutzeko, irakaslegoarentzat galdetegi bat prestatu dugu eta hori betetzea eskertuko genuke.
ZUEN IRITZIA GARRANTZITSUA DA GURETZAT!
3- Azkenik, hurrengo asteko asteazkenean, (ekainak 22) eguraldiak laguntzen baldin badu, konpostagailua duzuen ikastetxe guztietatik pasako gara azken kontrol bisita egitera eta konpostagailuak ixtera.
ONGI IZAN!!!
Atzo ekainak 13, eguraldia lagun, Oikia eskolako 6.mailako ikasleek konpostagailua hustu zuten.
Lehendabizi pala, eskuarea eta aitzurraren laguntzarekin konposta atera zuten konpostagailutik. Ondoren, bahe handitik pasatzen zuten konposta, izan ere oraindik deskonposatu gabeko tamaina handiko materia organikoa zegoen konpostagailuan. Azkenik, bahe txikitietatik pasa zuten, eta modu horretan konposatu gabeko zati guztiak bereizi genituen. Argazkietan ikusi dezakezue egindako lan bikaina! Gainera primeran pasa genuen ere!
Guztira, 6 kilo konpost bahetu genituen, ondoren baratzean erabili ahal izateko. Baina bahetu gabe beste 60 kilo inguru gelditu ziren! Konpost guztia atera eta konpostagailua bere ohearekin prest utzi dugu hurrengo ikasturtean sortzen dugun materia organikoa eskolan bertan kudeatzeko!
LAN BIKAINA TALDE!!
Maiatzaren 25 eta 26ean Zumaiako Herri Eskolako ikasleekin egin genuen laborategi tailerra, guztira LH4.mailako 4 talde izan ziren.
Tailerra egiteko, eskolako informatika gela laborategian bilakatu genuen: mahaiak elkartu eta uleak jarri genituen, konpost laginak ekarri, petri plakak eta lupak banatu eta mikroskopioaren laguntzarekin konpostean aurkitutako zomorroak identifikatu ahal izan genituen, baita beraien funtzioa ezagutu ere!
Egindako lanaren emaitza hurrengo bideoan ikusi dezakezue!
Asteartean, Maiatzak 10, Salbatore Mitxelena Ikastolan egin genituen laborategi saioak.
Gustora eta pozik ibili ziren Lehen Hezkuntzako 4.mailako ikasleak gure konpostagailu barruko zomorroak ezagutzen.
Gauza berri eta ineteresgarri pilo bat ikasi genituen:
Zizareek azaletik harnasten dutela ikasi genuen, eta konpostagailua baita lurra ere oxigenatzen dutela egiten dituzten galerien bitartez.
Kolore zuriko kukurutza txiki-txikiak ikusi ahal izan genituen ere, eta krustazeoen familiakoak direla ikasi genuen.
Ai ama, langostinoen lehengusuak direla!!!
Konpostan ibiltzen diren akaro gorriak ikusteko aukera izan genuen. Benetan txikiak direla!
Eta azkenik milazangoen hankak zenbatzen hasi ginen…baina hainbeste dituzte aspertu egin ginela! Hala ere, orain badakigu milazangoek ez dituztela mila hanka eta ehunzagoetaz desberdintzatzen ikasi genuen!
Gaurkoan fruta-euliari buruzko informazioa utziko dizuegu, izan ere, oso ohikoa izaten da bere presentzia konpostagailuetan.
Nahiz eta agian pixka bat desatsegina egiten zaizuen haien presentzia handia denean, onuragarria da gure konposterako, eta gainera, eltxoak ez bezala, euli hauek ez dute inolako gaixotasunik transmititzen.
Zer da frutaren eulia?
Frutaren eulia edo Ozpin eulia (Drosophila melanogaster) intsektu diptero bat da. Izen hori hartzen du deskonposizio-prozesuan dauden frutak jaten dituelako, hala nola fruta helduak eta landareak, eta ozpina ekoizten den lekuetan ere aurkitzen delako.
Itxura eta banaketa
Oso euli txikia da, burua eta toraxa marroi argiak ditu eta sabelaldea ilunagoa da. Ezaugarri nagusia begiak dira, kolore gorri distiratsukoak. Helduek 3-4 milimetro inguru neurtzen dute, hegoak barne.
Mundu osoan zehar zabaltzen da.
Bizi-zikloa
Bizitza laburra duten arren (40-50 egun bitartean), euli txiki hauek oso emankorrak dira, eme batek 2000 arrautza inguru jartzen ahal ditu bere bizitza osoan zehar.
Metamorfosi osoa dute. Arrautza jartzen denetik heldu izatera arteko bizi-zikloa 15-21 egunekoa da soilik, baina baldintza idealetan (29ºC, hezetasuna…) 8 egunetan soilik osa daiteke.
Arrautzak frutaren edo deskonposizioan dagoen beste materia organiko baten azaleratik gertu uzten dira eta larbak 30 ordu geroago sortzen dira.
Larbak deskonposizioan dagoen materialaren gainazalean elikatzen dira, gainazal azido batean, eta 5 edo 6 egunez elikatzen dira, eta, ondoren, elikagai-iturria baino lehorragoak diren eremuetara doaz.
Euli heldua zenbait egun geroago sortzen da, kapulutik irten eta bi egunen buruan itxuratzen da, eta bere bizitza heldu osoan ugaldu daiteke.
Noiz agertuko da?
Konpostagailuaren barruan janari-hondarrak uzten direnean eta material lehorrarekin estaltzen ez direnean agertzen da, emeek arrautzak uzten baitituzte deskonposizioan dagoen materia organikoa aurkitzean. Ingurune azidoak egokiak dira haiek garatzeko, eta, beraz, deskonposizio-prozesu bat (azidoa dena), hezetasun-maila handi bati gehituta, garapenerako foku handia da.
Fruta heldua da gehien erakartzen dituen materia organikoa.
Zer abantaila ditu?
Materia organikoa deskonposatzen laguntzen du.
Gehiegi baldin badaude, zer egin dezaket murrizteko?
Zarautzeko Antoniano ikastetxeak ZiSare proiektuan parte hartzeaz gain, Eskolako Agenda 2030ean parte hartzen du ere. Aurten, ikastetxean Agenda2030-eko sentsibilizazio atalerako kubo batzuk sortu dituzte 17 Garapen Iraunkorreko Helburuekin (GIH). Ikusi argazkia!
Zer da Eskola Agenda 2030?
Eskola Agenda 2030 (lehen Eskolako Agenda 21a zena), garapen iraunkorreko ingurumen hezkuntza lantzeko tresna da. Agenda 2030 egitasmoa, Nazio Batuetako Erakundeak adostutako Garapen Iraunkorrerako zehaztutako 17 Helburuetan oinarritzen da, GIH-ak . Azken xede nagusia mundu mailako pobrezia desagerraraztea, planeta babestea eta pertsona guztiei oparotasuna bermatzea da.
Ikasturte honetan, Urola Kostako ikastetxeek 15. helburuan jarri dute arreta: “Lehorreko Bizitza”. Baina aurten, helburu honen barruan “Zelaiak, larreak eta landare itsutasuna” lantzen ari dira sakontasunez. Hala ere, GHI guztiek lotura estua daukate haien artean eta elkarrekin konektatuak daude.
Hori dela eta, ikastetxe batzuetan ZiSare proiektuarekin hondakin organikoak konpostatzen jarraitu dute, baita hondakinen murrizketa, berrerabilpena eta birziklapena bultzatu dituzte ere. Hondakin organikoak konpost bihurtzea, Ekonomia Zirkularraren printzipioekin eta “Ekoizpen eta Kontsumo Modalitate Jasangarriak” bermatzen dituen 12. GHI-arekin lerrokatzen da.
Oikiako eskolan konpostagailua bete egin zuten duela aste batzuk eta 2.konpostagailu bat instalatu zitzaien isurketekin jarraitzeko! Ikusi ezazue nola gelditu diren konpostagailuak!
Orain, udaberriko oporrak heldu dira eta jai egun batzuk ditugu aurretik disfrutatzeko, hala ere, gure konpostagailuko langileak lanean jarraituko dute gu oporretan gauden bitartean! Ongi pasa eta bueltan elkar ikusiko dugu!!
Gaur, Apirilak 4 eguraldia lagun, Antoniano ikastetxeko LH5.mailako ikasleek Garbigunea bisitatu dute Andoni eta Leire tutoreekin batera.
Bisitan hiri hondakinen sailkapen egokiaren garrantziaz jabetu dira.
Hondakinen sorreraren murrizketa eta berrerabilpena aurretik doaztela ahaztu gabe!
Ederki pasa dute eta gauza asko ikasi dituzte!
Ikasturtea hasi zenetik hilabete batzuk pasa dira dagoeneko, eta Urola Kostako hainbat ikastetxek martxan jarri dute ZiSare proiektua, bakoitza bere erritmora eta hobeto egokitzen zaion moduan.
Eskualdeko hainbat ikastetxeetan formakuntza saioak egin dira hilabete hauetan zehar. Bertan konposta zer den, nola egiten den, zertarako erabili dezakegun etab. ikasi egin dute ikasleek.
Behin formakuntza jasota, hasi dira gutxinaka konpostagailuak elikatzen!
Beste ikastetxe batzuetan laborategi tailerrak egin dira ere. Saio honen bitartez, konpostagailuko langileak ezagutu ahal izan dituzte ikasleek: zizareak, milazangoak, kukurutzak, armiarmak, intsektuak… den-denak dira garrantzitsuak eta beharrezkoak konpostagailu barruan!
Guzti honetaz gain, konpostagailuak txukundu ditugu beharrezkoa izan den kasuetan baita ZiSare motxila banatu ere!
ZiSare UKUE 